Group at opening of Te Māori

Ngā hua o Te Māori

Ko Te Māori – he whakaaturanga tūrangahakoa, he whakamanamana i te ahurea Māori.

Hero image: E tū mataara ana te tore kai huruhuru a Pita Sharples (kei mua rawa) i te tuwheratanga o Te Māori i New York, 1984. Tohutoro: TZP8386. Tau:1984. Whakamihi: Te Reo Tātaki o Aotearoa, Pita Sharples.

Mō te iwi Māori, kāore he kupu e taea ana te whakaahua i te whakamīharo me te whakahīhī i ruiruia e Te Māori ki runga i te tuakiri Māori. He nui ngā hua i puta ai i Te Māori.

Nā te whakiringa nei i oho ake ai, i aro ai ngā whare taonga ki ngā kōrero a ngā iwi mō ā rātou taonga. Me te aha, he kitenga hou i ao ake ai i roto i ngā whare taonga e huritao ana me pēhea te whakaatu i ngā taonga a te Māori, me pēhea hoki te hāpai i ngā tikanga kia mana ngā taonga, kia rangona te mauri.

Nā te whakapaohotanga a Te Reo Tātaki i te iwi Māori e pōwhiri ana i ngā taonga i New York me Tāmaki Makaurau i kite atu ai a Aotearoa i ngā tikanga me ngā ritenga Māori.  Nā konā, ka mārakerake te titiro ki ngā pēheatanga o te manaaki me te whakairi i ngā taonga Māori.

I whakatūngia Te Māori Manaaki Taonga Trust e te Komiti Whakahaere hei whakapakari i te iwi Māori i roto ngā mahi manaaki taonga. Nā, he pūtea tautoko i hoatu e rātou ki te whakarite kaupapa kia hua ake he reanga hou o ngā mātanga Māori i ngā whare taonga me ngā whare whakairi toi.

Waka Huia: Te ekenga ki tōna 20 tau

Anei te hōtaka o te Waka Huia nō te tau 2007 e whakanui ana i ngā tau e 20 i whakapāohotia ai ngā taonga kōrero a ngā iwi o te motu. Ko Whai Ngata (Ngāti Porou) te pūkōrero e kōrero ana ki ngā take i tīmata ai te Waka Huia.

I tana hokinga mahara ki te whakatuwheratanga o Te Māori, ka whākina te kōrero a Ernie Leonard. Ko tā Ernie, ka pēhea te iwi Māori ki te aituā te waka rererangi, ka taka iho, ka ngaro katoa ngā kaumātua o runga me ngā taonga kōrero e mau nei ki ngā hinengaro o taua hunga. Nā konā i tīmata ai te orokohanga o te Waka Huia – hei kapo i ngā kōrero, kia mau ki ngā taonga tuku iho, ki ngā whakapapa kōrero me ngā whenua kura o ngā iwi Māori o te motu.

Tohutoro: TZP350415. Tau: 2007. Whakamihi: Te Reo Tātaki o Aotearoa, Whai Ngata.

Te Reo Irirangi o Aotearoa – He uiui me Piri Sciascia 2020

He pāpāhotanga irirangi tēnei o Te Ahi Kaa nō te tau 2020. Ka hoki mahara a Tākuta Piri Sciascia (Ngāti Kahungunu) i tana tūranga hei Kaiwhakahaere mō Te Māori.

Ko Justine Murry te kaiwhakataki i ngā kōrero, ko Piri Sciascia e waha ake ana i ana tirohanga whakamuri mō te wairua o Te Māori. Ko tāna, he huinga taonga, he huinga mana. Nā te whakaekenga atu o ngā iwi Māori ki New York i rangatira ai te whakairinga toi nei. Ko te taenga o te tini Māori he taunakitanga i te hiranga me te mana nui o ngā honohono i waenga i ngā taonga me ngā tangata.

Thumbnail image: Piri Sciascia ONZM, Kaiwhakahaere o mua o Te Māori. Tohutoro: TZP378293. Tau: 2009. Whakamihi: Te Reo Tātaki o Aotearoa, Piri Sciascia.

Uenuku – He uiui me Rovina Maniapoto-Anderson me Te Awamutu Museum

Ko te hōtaka o Marae tēnei nō te tau 2007. E whakanuia ana te 20 tau nō tēnei whakairinga toi, a Te Māori. Ka uiui a Kīngi Kiriona i te rūruhi a Rovina Maniapoto-Anderson (Ngāti Maniapoto) rāua ko Stephanie Lambert (Te Awamutu Museum) ki te kapo i ngā kōrero rongomaiwhiti o te taonga whakaharahara a Uenuku i whakairia i Te Māori.

Tohutoro: TZP344517. Tau: 2007. Whakamihi: Te Reo Tātaki o Aotearoa, Rovina Maniapoto-Anderson, Shane Te Ruki, Te Awamutu Museum.

Waka Huia: He hokinga mahara ki Te Māori

Koia nei te hōtaka o te Waka Huia i kapohia i te tau 2009. He hokinga mahara ki ngā taonga o Te Māori me te hunga kua riro.

Ko Tā Hirini Moko Mead rāua ko Tā Tāmati Reedy e kōrero ana mō te Komiti Whakahaere o Te Māori, he aha hoki ngā kōrero i puia ake ki roto ki ngā iwi e whakawāteatia ai ngā taonga ki te ao. Ka aro kau atu te hōtaka nei ki ngā taonga e 25 tau nō muri mai i te hokinga mai i tāwahi.

Tohutoro: TZP378293. Tau: 2009. Whakamihi: Te Reo Tātaki o Aotearoa, Tā Hirini Moko Mead, Rovina Maniapoto-Anderson, Shane Te Ruki, Te Awamutu Museum.