Pātere: E noho ana i te whanga ki Waihora.
Kaikōrero: Ka kōrero a Ngapukapuka Kereama, he kaumātua mōrehu o tēnei marae. E kōrero ana ia mō te tīmatanga o tēnei marae o Taumata o te rā. Ka kōrero ia mō te marae o Parewahawaha ki Ōhinepuhiawe. Ka tīmata i reira i te tau 1946. Ka rua tekau mā tahi e hanga ana taua whare. Ka kōrero a Ngapukapuka mō te whakatū whare hou. Ka kōrero mō te kaunihera, me te karanga hui mō tā rātou hoko i te whenua, kia hangangia te marae.
E kōrero ana a Rangiamohia Parata mō ngā kārangarangatanga maha o konei i haere mai ki te āwhina.
E kōrero ana a Ngapukapuka Kereama mō te hoko i te whenua i te tau 1991.
Ka kōrero a Rangiamohia Parata mō Te Whatanui, he rangatira nui o Ngāti Raukawa, he tungāne hoki nō Manomano.
Kei te kōrero a Taumata Rēnata i tētehi kōrero mō tō rātou matua mō Kereama Te Ngako.
‘E Rangi, ka whanga ake au kia pakeke ake ō koutou tungāne ka whakatū i tētehi tūpakipaki mō koutou.’
Ka kōrero a Ngapukapuka Kereama mō tana teina a Te Whetumārama o te ata, he tohunga whakairo, ka kōrero hoki mō Wiremu Parker, ka noho tahi me taku matua. Ka tīkina mai tōna matua, a Haami Emery i a Te Whetumārama kia haere ia ki Rotoiti, ki roto o Te Arawa, kia whakairohia tō rātou whare a Te Rangiunuora.
Kei te kōrero a Ngapukapuka Kereama mō ngā mahi toi. Ko Ngakeiha Hammond te kaiwhakaako o ngā mahi kōwhaiwhai.
Kei te kōrero a Taumata mō ngā mahi toi o te whare hoki, ko Taumata te kaiako o te mahi tukutuku.
Ka kōrero a Ngapukapuka mō ana tēina a Te Whetumārama rāua ko Tūkawekai i mate i ngā mārama i ngā tau tata nei.
Kei te kōrero a Rangiamohia Parata, ka kōrero mō te hekenga mai o Ngāti Raukawa ki te tonga.
Ka kōrero a Ngapukapuka mō Manomano, mō Te Whatanui.
Ka kōrero a Iwi Nicholson o Ngāti Pareraukawa mō ngā whakapapa.
Kei te kōrero a Rangiamohia mō te whānau, mō tana tupuranga, me ōna kuia. Ka kōrero hoki mō ōna mātua.
Kei te kōrero a Taumata mō ngā whaea atawhai, ko te karanga tuahine o tōna matua a Te Kereama, nā Taumata Te Oro ia i whāngai. Ka noho atu ia ki Pirongia. Ka whitu ōna tau ka hoki atu ia, ka hari ia, kāore ia i pīrangi ki te hoki atu. Ka kōrero mō tana tāne, nō Ngāti Hinemanu, nō Ngāti Te Huki. Ko Patu Rēnata tōna ingoa.
Ka kōrero mō Harurunui, he taniwha. Kei muri i te kāinga o Te Wai rāua ko Te Kereama tētehi roto, kei te taha o te kāinga o tana karanga tuakana a Waapu, tērā te tauranga o tērā taniwha a Harurunui. Mehemea ka ua āpōpō, ka tīmata te haruru i tēnei rangi.
Ka kōrero hoki ia mō te marae o Kōtuku, kei Tokorangi. Ka kōrero ia mō Ruku, ka moe i te Pākehā. Ko tana tāne tuarua ko Tutereina Rangiahoapu. Ka kōrero mō Āreta, ka moe i a Tūpakihi Pōtaka, ka whakaaro kia whakatū he marae, ko te ingoa o tērā tūpakipaki ko Te Ruku. Koirā te tūranga o Kōtuku. Ka matemate katoa tēnā whānau, ka tuku whakaaro a Taumata, me tiaki i a ia i ngā kōrero o tērā marae.
Ka kōrero a Ngapukapuka mō tētehi karakia, hei tahu i te ahi tuatahi, he ahi kā, e kore e weto. Ko ngā maramara o ngā mahi whakairo o Te Whetumārama, ka tahuna ki te ahi. Kua tūtuki ērā whakaaro.
Ka tukuna atu ngā kōrero ki a Piki.
Ka kōrero a Te Pikikōtuku mō te āhua o te whare, me ngā kōrero o roto.
Ka hoki atu ki a Iwikatea Nicholson e kōrero ana mō ngā marae me ngā hāpū o Ngāti Huia.
Ko te pātere o Manomano.
Ka hoki anō ki a Iwikatea Nicholson. E kōrero ana ia mō te whānau.
Ka haerēre haere a Piki rāua ko Mere ki te tirotiro haere i te marae me ngā kōrero mō te whenua. Ka kōrero mō ngā māra, te papa tākaro, ngā whare kaumātua, me ngā whenua mō ngā papa kāinga e rima.
Ka kōrero a Iwikatea mō ngā pānga o te whānau.
Ka kōrero a Te Pikikōtuku mō Te Kura Mairaro, he kura wānanga reo kei runga i te marae nei.
Kei a Taumata Rēnata ngā kōrero whakamutunga.
A look at Ngati Manomano, who have recently achieved hapu status. They talk about their ancestor Manomano and themselves at Taumata o Te Ra Marae, Feilding.