Te Aomuhurangi Te Maaka Jones

Te Aomuhurangi Te Maaka Jones

Te Aomuhurangi Te Maaka Jones (1927 - 1997) - Te Whānau-a-Apanui (Whakaahua - Marae, Te Iwi Ngā Puna Waihanga, TVNZ, 1993)

Ngā Pito o te Rohe

I whānau mai a Maaka i Whitianga, i kuraina ia i Ōmaio me te Kāreti Kōtiro Māori o Turakina I Rangitikei, nāna te tohu mātauranga i tana kura. Ka ako ia i ngā mahi nēhi i te Hōhipera o Cook i Tūranga. Nō te tau 1958 ka tīmata tana ako i ngā kura tamatāne, tamawāhine hoki o Tūranga. Ka pau ngā tau 1960 ka noho ia hei kaiako reo Māori, tikanga-ā-iwi, reo Pākehā, toi hoki i ētahi atu kura i Tūranga, arā a Rītana me Waikohu. 

Whakarongo mai ki a Maaka e whakahua ana i tana ingoa me ngā tātai ki āna iwi.

Tohutoro Kohinga 42493
Te tau 1993
Ngā hōnore Kaipatapatai: Puhi Rangiaho

Ko Tona Ingoa me ona Iwi

I whānau mai a Maaka i Whitianga, i kuraina ia i Ōmaio me te Kāreti Kōtiro Māori o Turakina I Rangitikei, nāna te tohu mātauranga i tana kura. Ka ako ia i ngā mahi nēhi i te Hōhipera o Cook i Tūranga. Nō te tau 1958 ka tīmata tana ako i ngā kura tamatāne, tamawāhine hoki o Tūranga. Ka pau ngā tau 1960 ka noho ia hei kaiako reo Māori, tikanga-ā-iwi, reo Pākehā, toi hoki i ētahi atu kura i Tūranga, arā a Rītana me Waikohu. 

Whakarongo mai ki a Maaka e whakahua ana i tana ingoa me ngā tātai ki āna iwi.

Tohutoro Kohinga 42493
Te tau 1993
Ngā hōnore Kaipatapatai: Puhi Rangiaho

Mana

I tino whakapono a Maaka ko te reo Māori te pūtake o te ahurea Māori. Mahi ake nei ia hei whakanui i taua reo. 

Ka whiwhi tiwhikete ako reo Māori a Maaka i Ōtautahi i te tau 1974. Ka mahia e ia he pepa ki tana tohu paetahi I Ōtautahi me Te Whanganui-a-Tara. He kaha tonu tana ako i te reo Māori i ngā kura tuarua o Ōtautahi. 

Nō te tau 1979 ka neke ia ki Te Whanganui-a-Tara hei kaiko reo Māori ki te Kura ā-tuhi, ka ako i te reo, tae noa ki ngā karāehe whakaako i ngā Minita Karauna. He mema tuatahi ia i te rōpū Ako i te Reo Māori o Aotearoa, me Ngā Kaiwhakapūmau i Te Reo Māori. 

Tohutoro Kohinga 42493
Te tau 1993
Ngā hōnore Kaipatapatai: Puhi Rangiaho

Te Haahi Ringatū

I tupu a Maaka i roto i te Hāhi Ringatū. Nā rāua ko tana matua, a Pāora Delamere i tuhi pukapuka mō taua hāhi rā, i puta i te tau 1968 – ko Te Pukapuka o Ngā Kawenata e Waru a Te Atua me Ngā Karakia Katoa a Te Haahi Ringatū. No te paunga o ngā tau 1960 ka tū a Maaka rāua ko Ngoi Pewhairangi hei minita mō te Hāhi Ringatū.

Ka kōrero a Jones mō te Hāhi Ringatū.

Tohutoro Kohinga 42493
Te tau 1993
Ngā hōnore Kaipatapatai: Puhi Rangiaho

Te Hopu Tohorā me te Mahi Moana

Ka kōrero a Jones mō ngā hītōria o Te Whānau-a-Apanui me ngā tikanga e pā ana ki te moana. Te hopu tohorā me ngā mahi i runga moana.

Tohutoro Kohinga 42493
Te tau 1993
Ngā hōnore Kaipatapatai: Puhi Rangiaho